Robert heeft meerdere keren in de gevangenis gezeten. Sinds 2017 is hij vrij en werkt hij als lasser. Toch heeft zijn verleden vandaag nog steeds grote impact. “Ik heb veel spijt van mijn verleden. Je blijft altijd een label houden. Ook heb ik spijt dat ik twee onschuldige slachtoffers heb gemaakt. Mijn geweten is daarna enorm gaan spreken. Ik heb via Slachtofferhulp de slachtoffers gesproken. Mijn excuses werden geaccepteerd. Dat waren ontzettend moeilijke periodes. Justitie heeft mij alles afgepakt, van mijn meubels tot aan mijn foto’s. Het leven in de gevangenissen was eenzaam. Je hebt het in Nederlandse gevangenissen nog goed, maar je bent wel je vrijheid kwijt. Dat geluid van de sleutel die omdraaide, dat vergeet ik nooit meer…”

Robert vertelt dat hij als kind een duiveltje was. “Ik maakte het mijn moeder heel lastig. Mijn stiefvader was veel weg vanwege zijn beroep als vrachtwagenchauffeur. We waren met zes kinderen thuis, mijn moeder kon dat niet aan. Ik werd mishandeld door mijn moeder en was vaak angstig. ’s Nachts had ik last van bedplassen. Het bijzondere was dat ik daar tijdens de tweede nacht dat ik in de gevangenis zat daar geen last meer van had. Ik voelde me daar veiliger dan thuis. Thuis mocht ik dan niet douchen. Geregeld kreeg ik klappen van mijn moeder.”

Bedreigd

Het gedrag van Robert zijn moeder heeft er uiteindelijk toe geleid dat hij zijn moeder bedreigd heeft met een pistool. Robert: “Ik heb spijt dat ik haar niet vermoord heb. Mijn moeder deed aangifte. Ik heb haar gesmeekt om het niet te doen. Maar in de rechtbank zei mijn moeder dat de eis terecht was.” Sindsdien (2007) is Robert vervreemd geraakt van zijn familie.

Gevangenis

Robert belandde toen hij zestien was voor het eerst in de gevangenis. “Ik heb bij veel psychologen en psychiaters gelopen. Ook heb ik in de PCC van Vught gezeten (een afdeling waar continu psychiatrische zorg beschikbaar is). Ik heb daar veel meegemaakt. Sommigen pleegden zelfmoord, mensen die zichzelf in brand staken. Anderen hadden verslavingen. Alcohol is het heftigst voor mensen. Alcohol is overal. Zelf vond ik het heel lastig om van de antidepressiva af te kicken…”

De laatste keer dat Robert vrijkwam was in 2017. “Als je vrijkomt sta je er alleen voor. Je staat er dan met je vuilniszak. Je hebt helemaal niets. Ik had geen familie, en mijn vrienden bleken geen echte vrienden te zijn. Veel mensen hebben nog iets, maar ik had niemand. Ik heb na mijn vrijlating tien maanden bij Exodus gewoond. En nu woon ik sinds drie jaar in mijn eigen appartement.”

Bezoek

Het waren moeilijke tijden in de gevangenis voor Robert. “Ik had geen contact met familie, ik was heel eenzaam. Ongeveer vijf jaar geleden, werd ik getriggerd door een pamflet van Gevangenenzorg, ze boden de mogelijkheid om contact te hebben met een bezoekvrijwilliger. Vrijwilliger Iede kwam toen voor het eerst. We hadden direct een klik, dat was speciaal. Iede kwam echt in de donkerste periode van mijn leven. We spraken één keer per maand af. We hadden een kaartspel, en we praatten over elkaars levens. Nu ik niet meer in de gevangenis zit hebben we nog steeds geregeld contact, onder andere via Whatsapp. Bij Iede kon ik mijn hart luchten, ik heb hem alles verteld. In de gevangenis ging het alleen maar om stoer doen, bij hem kon ik mijn verhaal kwijt.”

Niet bang

Wat motiveert Iede om gevangenen te bezoeken? “Ik ben aangezet door de Bijbel, door Matthëus 25. De echtheid tijdens het bezoekwerk is bijzonder. Het verdriet in zijn leven, het onrecht uit zijn jeugd… Mensen hebben snel een vooroordeel, maar gevangenen zijn gewoon mensen. Ik ben zelf nooit bang geweest in de gevangenis.” Robert haakt daar op in: “Iede straalt rust uit, en dat voelen gevangenen.” Iede vertelt dat ze tijdens de bezoeken samen uit de Bijbel lazen. Robert stond eerst niet te springen om de Bijbel. “Later vond ik het wel fijn”, merkt Robert op. “De multiculturele kerk hier in de buurt vond ik leuk. Verder ga ik niet naar de kerk.”

Verleden

Robert zal zijn verleden altijd bij zich dragen. “Ik heb niet snel meer vertrouwen in andere mensen. Vreemden of vrienden help ik minder snel.” Toch heeft Robert sinds een jaar een nieuwe vriendin. “Ze woont op afstand, ze heeft drie kinderen. We bellen veel. Aan het begin van onze relatie ben ik open en eerlijk geweest over mijn verleden. Take it, or leave it.”

Robert zal zijn jeugd, zijn verblijf in gevangenissen, de ontmoetingen met slachtoffers voor altijd bij zich dragen. “Ik heb veel spijt, maar ik heb veel aan mezelf te danken. En”, vervolgt Robert, “nu ik de drie kinderen van mijn vriendin, samen met mijn jongste kind, hier weleens over de vloer heb krijg ik soms een heel klein beetje begrip voor mijn moeder. Zij had nog meer kinderen, dat is echt pittig.” Iede: “Je kijkt er nu vanuit een ander perspectief naar. Zou er een dialoog mogelijk zijn?” “Nee”, zegt Robert beslist, “je haalt het allemaal weer op. Het is goed zo.”

Vast contract

De periode achter de muren is voor Robert al een aantal jaren verleden tijd. Hij heeft sinds kort een vast contract gekregen als lasser. “In de gevangenis heb ik mijn lasdiploma’s gehaald. Het werk past bij me. Hardcore muziek, helm op en focus.”

“Ik ben zo blij”, vertelt Robert. “Ik heb een goede week. Een vast contract, en ik heb te horen gekregen dat ik vervroegd niet meer onder toezicht van de Reclassering hoef te staan.”

Robert heeft besloten om zijn verleden voor zichzelf te houden. “Mijn managers weten niks. Sommige collega’s weten iets meer. Maar niet iedereen hoeft het te weten, het is nergens voor nodig. Ik ben opnieuw begonnen.”

Steun ons Sluit dit verhaal

Karlijn (36) komt als vrijwilliger van Gevangenenzorg Nederland meerdere keren per maand in de gevangenis. Doordat ze eerder bij de Reclassering heeft gewerkt was de wereld van gevangenissen niet compleet nieuw voor haar. “Ik vind het bijzonder om me voor gevangenen in te zetten. Ze vormen een groep waarover veel vooroordelen bestaan.”

“Als vrijwilliger bij Gevangenenzorg heb ik meerdere gevangenen bezocht. Je biedt hen dan een luisterend oor, ze zijn vaak ontzettend eenzaam. Ook heb ik cursussen gegeven, waarbij ik met gevangenen nadenk over schuld, verantwoordelijkheid en slachtoffers.”

“Het werk in de gevangenissen is mooi, maar ook weleens moeilijk. “Het is lastig om het werk los te laten. Je hebt niet alles in de hand. Maar tegelijk is het werk heel mooi om te doen. Je kunt er echt voor mensen zijn. Dat het onbetaald is, maakt helemaal niet uit. Als de gevangenen nog maar eens terugdenken aan wat we samen besproken hebben, dan geeft me dat al zoveel voldoening…”

Verkeerde moment

Karlijn zegt met een lach tegen de interviewer: “Je komt eigenlijk precies op het verkeerde moment. Ik deed de cursus over herstel met een gevangene van 23 en we hadden fijne gesprekken. Door de curus werd hij zich ervan bewust wat de impact van een delict is op een slachtoffer, naar aanleiding van een verhaal in de cursus. Aan het eind van de cursus kreeg hij een certificaat. Hij had nog nooit een ‘papiertje’ behaald, hij was er zo blij mee!

Daarna begonnen we aan een nieuwe cursus, deze ging over het vinden van passend werk. Maar na de eerste sessie kwam hij ineens niet meer opdagen.

Hij was om een of andere reden gefrustreerd. Ik begreep dat het niet door mij of door de cursus kwam. Nadat ik één keer voor niks naar de gevangenis was gegaan, heb ik nog één keer een poging gedaan om naar hem toe te gaan. Ook toen kwam hij helaas niet opdagen. Ik heb hem in ieder geval laten weten dat wij er voor hem willen zijn. Het is aan mij om zo’n jongen dan los te laten. Ik heb gedaan wat ik kon doen voor hem. En ik hoop dat hij nog weleens terugdenkt aan onze gesprekken.”

Stoere jongen

“Aan de buitenkant was het een stoere jongen”, vertelt Karlijn. “Maar aan de andere kant was hij erg onzeker. Tijdens de cursus over herstel durfde hij nauwelijks zijn opdrachtjes te laten zien. Ik zei tegen hem dat er geen goed of fout was, maar hij bleef het lastig vinden. Ik hoop echt dat hij het gaat redden als hij vrijkomt. Hij heeft niks, en hij kan gemakkelijk terugvallen in zijn oude omgeving met verkeerde vrienden. Zijn vader was heel boos toen hij veroordeeld werd, nu is de band weer verbeterd. Maar ik weet niet of zijn ouders het vermogen hebben hun zoon verder te helpen. De situaties van deze mensen kunnen zo ingewikkeld zijn. Hij moet, denk ik dan, zoveel verwerken, maar dat lukt hem niet alleen. Hij verkocht bijvoorbeeld drugs, onder andere aan een jongen die als gevolg daarvan mogelijk is overleden. De moeder van die jongen verwijt hem dat dat zijn schuld is. Wat kunnen situaties ingewikkeld zijn…”

Ontstresst

Ondanks dit soort moeilijke situaties geeft het bezoekwerk Karlijn veel voldoening. “Een man die ik nu bezoek, komt vaak gestresst binnen, maar na ons gesprek heeft hij z’n hart kunnen luchten en is hij meestal weer een stuk relaxter. Tijdens zo’n bezoek praat hij graag en veel, hij kan al zijn zorgen dan uiten. Zo heeft hij een gezin met jongere en oudere kinderen, hij vindt het moeilijk om hen los te laten terwijl hij zelf in de gevangenis zit. En zijn vrouw is ook nog eens ziek. Hij komt over vijf jaar vrij. Zijn kinderen zijn dan ook weer vijf jaar ouder dan toen hij in de gevangenis kwam. Hij heeft veel contact met zijn familie, hij belt hen iedere dag. Ik praat er dan wel eens met hem over hoe hij een balans kan vinden in het contact houden met zijn familie, maar er tegelijk niet teveel stress over te ervaren.”

Gebed

Karlijn besteedt veel tijd aan het vrijwilligerswerk, het is eigenlijk een vervanging voor een betaalde baan. Het vrijwilligerswerk is een bijzondere roeping voor Karlijn. “Voor elk bezoek bidt ze om kracht.”

Steun ons Sluit dit verhaal

Voor gevangenen is het niet altijd makkelijk om na vrijlating een passende baan te vinden, terwijl dat juist zo belangrijk is voor een leven zonder criminaliteit. Daarom werkt Gevangenenzorg met het project De Compagnie (De Compagnie is een projectafdeling van de gevangenis in Krimpen aan den IJssel waar Gevangenenzorg Nederland samen met de medewerkers van de PI de compagnons klaarstoomt voor werk na detentie) intensief samen met verschillende ondernemers. Eén van deze ondernemers is Johan, eigenaar van een bouwbedrijf in Nieuw-Lekkerland. Ongeveer een jaar geleden nam hij een gevangene in dienst. “William begon met verschillende werkzaamheden, maar stukadoren vond hij het mooist. Hij heeft het goed opgepakt, hij is echt een vakman!”

Johan kwam vier jaar geleden in aanraking met Gevangenenzorg. “Ik werd uitgenodigd bij De Compagnie, daar waren meerdere bedrijven bij aanwezig. Iemand hield een presentatie. Rinus (arbeidsadviseur bij Gevangenenzorg, red) vroeg daarna of het vrijwilligerswerk bij De Compagnie niet wat voor mij was. Ik dacht eerst, daar ben ik niet geschikt voor, maar het liet me niet los. Later zag ik een advertentie van Gevangenenzorg. Kort daarna had ik me aangemeld als vrijwilliger. Ik kreeg contact met een gevangene van De Compagnie en met iemand van de ‘gewone’ afdeling in de gevangenis in Krimpen. Zelf keek ik goed terug op mijn eerste afspraak, maar de gevangene gaf aan er niet mee door te willen gaan. De contacten die daarna kwamen liepen heel goed.”

Echt een vakman

Toen Johan twee jaar bij De Compagnie betrokken was ontmoette hij William. “Je leert elkaar kennen, en William wist dat ik een eigen bedrijf had. Toen William meer vrijheid kreeg kon hij bij ons bedrijf gaan werken. Na een tussenfase kon William in dienst komen. We werkten daarbij samen met DJI en de Reclassering. Deze contacten verliepen erg prettig. Nadat William een jaar in loondienst was vroeg hij of hij kon gaan ZZP’en. Dat hebben we geregeld, sinds mei is hij daarmee gestart. Wij hebben hem kunnen helpen aan een bus. Nu is hij elke dag voor ons bedrijf aan het werk. William begon met verschillende werkzaamheden, maar stukadoren vond hij het mooist. Hij heeft het goed opgepakt, hij is echt een vakman! William regelt alles zelf, van inkoop tot uitvoering. Echt super!”

Op afstand van de samenleving

Hoe heeft William de hulp van Gevangenenzorg ervaren? “Ik heb De Compagnie als goed ervaren. Op een gewone afdeling in de gevangenis kon ik niet aan mijn re-integratie werken zoals bij De Compagnie. Daar heb ik pas echt mijn draai gevonden. Op De Compagnie was ik aan het werk en er kwamen vrijwilligers. In de gevangenis raak je steeds meer op afstand van de samenleving, de vrijwilligers hielpen me aan mijn sociale vaardigheden te werken. De groep was anders op De Compagnie, gemotiveerder. Ik heb voordat ik in Krimpen zat ook nog in andere gevangenissen gezeten. De eerste drie à vier jaar ben je nog veel met ‘buiten’ bezig. Na die jaren raak je steeds meer op afstand van de wereld buiten de gevangenis. Doordat De Compagnie een van de laatste stappen is voordat je vrijkomt, was ik meer met de wereld buiten de gevangenis bezig. Ook hielpen de PI medewerkers en de vrijwilligers van Gevangenenzorg mij hierbij.

Leerzaam was het ook om de SOS Cursus van Gevangenenzorg te volgen. “Toen moest ik praten over onderwerpen als schuld, slachtoffers en vergeving. Het gaf me nieuwe inzichten. Slachtoffers kunnen naderhand veel last hebben van criminaliteit, de nasleep ervan kan lang duren. Ik ben er meer over gaan nadenken.”

Een ander leven dan vroeger

William is ontzettend blij dat hij nu aan het werk is. “Ik weet niet hoe het zonder de hulp van Johan goedgekomen was. Ik heb nu zoveel rust, als ik dat vergelijk met het leven voordat ik in de gevangenis zat. Ik had alleen maar stress toen, je kon altijd opgepakt worden. Ook liep mijn relatie niet goed.”

Over de toekomst is William positief. “Ik zou graag een eigen huis willen, een koophuis. Ook heb ik sinds kort een fijne relatie. Ik heb nog nooit zo’n goed leven gehad als nu.” Johan hoopt dat de samenwerking nog lang duurt: “Het bevalt ontzettend goed.”

Steun ons Sluit dit verhaal

“De vriendin van mijn zoon belde. Ze vertelde dat hij was opgepakt door de politie maar dat ze verder niets wist. Ik schrok enorm. Binnenkort hoor ik wel wat van hem, dacht ik. Ik begreep dat hij naar het huis van bewaring was gebracht. Maar we hoorden niets meer.” Er brak een moeilijke tijd aan voor Yvette. Ze vertelt daarover, maar ook over de waardevolle gesprekken met onze vrijwilliger Ria.

“Ik was niet alleen verdrietig, ik schaamde me ook: mijn kind was in de gevangenis terecht gekomen. De eerste twee weken heb ik het niemand verteld, behalve mijn kinderen. Zij reageerden geschrokken en waren bezorgd om mij en mijn man. Sommigen waren boos, omdat hij dit had laten gebeuren. We konden er in het gezin gelukkig goed met elkaar over praten.”

Op zoek naar grenzen

Helemaal onverwacht kwam de detentie niet. “Onze zoon was altijd op zoek naar grenzen. Hij zocht spanning en sensatie, en kwam al in de puberteit met de politie in aanraking. De delicten hadden vooral betrekking op diefstal, maar er was ook een keer geweld bij. Toen hij uit huis was, leek het goed te gaan.” Yvette schrok daarom erg, toen bleek dat haar zoon tóch was opgepakt.

“Ik was erg bezig met mijn zoon. Ik wilde weten wat er aan de hand was, wat er in zijn hoofd speelde, wilde met hem praten en weten hoe het met hem ging. Ik was helemaal op hem gericht en erg verdrietig. Totdat mijn dochter zei: ‘Mama, hij zit in de gevangenis, maar jij moet er nou maar eens uitkomen. Jij zit met je hoofd ook in de gevangenis. Doe dat nou niet.’ Dat hielp me om te zien dat er meer is dan alleen een kind in de gevangenis.

Yvette ging inmiddels niet alleen op bezoek bij haar eigen zoon, maar had zich ook als vrijwilliger aangemeld bij Gevangenenzorg om er voor andere eenzame gevangenen te kunnen zijn. “Mijn zoon vertelde dat veel jongens in de gevangenis geen of nauwelijks bezoek krijgen. Ik vond dat erg en heb me toen als vrijwilliger aangemeld. Op een gegeven moment liep ik daarin vast. Ik wam te vaak mezelf tegen en drukte de gevoelens die dat opriep weg. Beppie, de maatschappelijk werker van Gevangenenzorg met wie ik toen contact had zei: ‘Maar jij dan? Heb jij dan geen behoefte aan iemand die er voor jou is?’ Dit raakte me heel erg en ik voelde me ineens gezien en gehoord.”

Bevrijding

Het contact met vrijwilliger Ria was het gevolg. “Ik weet nog dat ik in het begin alleen maar praatte, alsof er een dam doorbrak. Het voelde als een bevrijding om dat gewoon te kunnen vertellen aan iemand die geen oordeel heeft, die geen moeilijke vragen stelt of oplossingen aandraagt. Iemand die alleen maar luistert. Dat helpt zo! Het is goed dat de focus niet alleen ligt op degene die gevangen zit, maar dat jij er ook toe doet. Dat hielp me om mijn grenzen aan te geven richting mijn zoon. Hij had zoveel dingen nodig: een advocaat, rapportages en er moesten veel dingen worden geregeld, bijvoorbeeld rond zijn huis. Ik ging er altijd in mee. Maar opeens dacht ik: wacht even, ik ben er ook nog. Dat kwam door de gesprekken met Ria. Daardoor ging ik mijn eigen grenzen beter bewaken en daardoor kon ik het al die tijd volhouden. Ik kreeg weer lucht.”

“Een maatje van Gevangenenzorg is fantastisch, want het is iemand die niet in je netwerk zit. Je hoeft daardoor ook niet te bedenken wat je wel of niet vertelt. Je kunt gewoon vrijuit praten en dat is heel hard nodig, dat heb ik zelf gemerkt. Maar ook dat je erkenning krijgt voor het verdriet en de boosheid die je voelt.”

Vertrouwen

Vrijwilliger Ria is blij dat ze van betekenis kon zijn voor Yvette. “Wat mij vooral raakt, is de pijn die er is als zoiets je overkomt, als je kind in detentie zit. Maar ook de kracht die je als ouders hebt om datgene te doen voor je kind wat nodig is. Ik ben altijd erg geraakt als mensen mij in vertrouwen willen en kunnen nemen. Dat is bijzonder. In de trainingen die ik via Gevangenenzorg mocht volgen, heb ik geleerd dat het belangrijk is om te luisteren naar iemand en dat dan zo ‘blanco’ mogelijk te doen. Dingen zijn anders dan je denkt. De mensen met wie ik als vrijwilliger in contact kom, voegen zeker ook iets toe aan mijn eigen leven.”

Steun ons Sluit dit verhaal